مقررات ملی ساختمان مبحث 19

– ۱ کلیات
۱۹ – ۱ – ۱ دامنه کار برد
این فصل از مقررات ملی ساختمان ضوابط طرح، محاسبه و اجرای عا یق کاری حرارتی و سیستم های تأسیساتی گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تامین آب گرم مصرفی و روشنایی الکتریکی در ساختمانها را تعیین می کند و شامل دو روشی کارکردی (روش الف) و روشی تجویزی (روش ب) است.

‏در روش الف ضریب انتقال حرارت طرح ساختمان محاسبه گردیده، با ضریب انتقال حرارت مرجع مربوط به طراحی مورد نظر مقایسه می شود. همچنین، اصول کلی ضروری در مورد سیستم های طراحی شده، جهت به حداقل رسانیدن مصرف بیان، می گردد.
‏در روش ب، راه حل های فنی مختلف برای تعیین طراحی قسمت های مختلف تشکیل دهنده ‏پوسته خارجی ساختمان ارائه می گردد.
‏این روش فقط در موارد زیر قابل اعمال است:
‏- خانه های ویلایی و واحدهای واقع در آپارتمان های مسکونی با مجموع زیربنای کمتر از ۱۰۰۰ متر مربع
‏- تمام ساختمانهای گروه ۳ از نظر میزان صرفه جریی در مصرف انرژی (ر.ک. به پیوست ۵)
‏در بخش های بعدی این مبحث، ضوابط مربوط به طراحی سیستم های تأسیساتی گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تامین آب گرم مصرفی و روشنای الکتریکی ارائه شده است.
‏۱۹ – ۱ – ۲ تعاریف
تعاریف ارائه شده در ا ین فصل فقط برای این مبحث انجام شده است.
احداث
‏بر پا کردن ساختمان در روی زمین خالی.
‏اینرسی حرارتی
‏قابلیت کلی پوسته خارجی و دیوارهای داخلی در ذخیره کردن انرژی (با جذب آن) و بازپس دادن آن ‏(در صورت لزوم) برای به حداقل رسانیدن نوسان های دما و بارگرما یی - سرمایی در فضاهای کنترل شده ساختمان. گروه بندی اینرسی حرارتی کلی ساختمان با استفاده از جرم سطحی مفید ساختمان ‏(ر.ک. به پیوست ۱)، صورت می گیرد.
بازسازی
‏دوباره سازی بخشهای عمده ای از ساختمان که در اثر سانحه یا فرسودگی آسیب دیده اند.
بازشو
‏کلیه سطوح در پوسته خارجی ساختمان که برای ایجاد دسترسی، تأمین روشنایی، دید به خارج، خروج گاز حاصل از سوخت، تهویه وتعویض هوا ا یجاد می گردند. (مثل انواع درها، دریچه ها، پنجره ها، ‏نماهای شیشه ای، نورگیرها، هواکش ها، دودکش ها و ...).
‏بام تخت
پوشش نهایی هر قسمت از ساختمان که شیبی کمتر یا مساوی ۱۰ درجه نسبت به سطح افقی دارد. ‏بامهای تخت بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب می شوند.
‏بام شیب دار
‏پوشش نهایی ساختمان که شیبی بیشتر از ۱۰ درجه وکمتر از ۶۰ درجه نسبت به سطح افقی دارد. در بالای سقف شیب دار فضای خارج و در زیر آن فضای کنترل شده یا کنترل نشده قرار دارد. درصورتی که فضای زیرین کنترل شده باشد، بام شیب دار بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب می شوند.
‏برچسب انرژی
‏برچسبی که توسط مقامات ذیصلاح بر روی تولیدات صنعتی مورد استفاده در ساختمان نصب می شود تا ‏حد کیفیت محصولات از بعد مصرف انرژی مشخص گردد.
پایانه حرارتی
‏بخشی از یک سیستم مرکزی سرمایی یا گرمایی که در آخر مدار قرار دارد و انرژی منتقل شده توسط مدار توزیع را به فضا یا فضاهای کنترل شده انتقال می دهد (مانند رادیاتور).
‏پل حرارتی
نقاطی از ساختمان که به علت عدم تداوم و یکپارچکی عا یق حرارت پوسته خارجی ساختمان باعث افزایش میزان انتقال حرارت می گردند.
‏پوسته خارجی
‏کلیه سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقف ها، کف ها، بازشوها، سطوح نورگذر و نظا یر آنها که از یک طرف با فضای خارج و یا فضای کنترل نشده، و از طرف د یگر با فضای کنترل شده داخل ‏ساختمان در ارتباط هستند.
‏پوسته خارجی الزامأ در تمام موارد با پوسته فیزیکی ساختمان یکی نیست، زیرا پوسته فیزیکی ممکن است در برگیرنده فضاهای کنترل نشده نیز باشد. پوسته خارجی ساختمان شامل عناصری که در وجه ‏خارجی خود مجاور خاک و زمین هستند نیز می باشد.
‏پوسته فیزیکی
‏کلیه سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقفها،کف ها، بازشوها و نظایر آنها که از یک طرف با فضای خارج و از طرف دیگر با فضای داخل یا فضای کنترل نشده در ارتباط هستند.
‏تعویض هوا
‏تامین شرایط بهداشتی در داخل فضای کنترل شده با عوض کردن میزان مشخصی از هوای آن با هوای تازه در هر ساعت.
تغییر کاربری
تغییر نوع بهره وری از ساختمان موجود.
‏گسترش ساختمان موجود در سطح یا افزودن طبقات به آن.
تهویه
‏روند دمیدن و یا مکیدن هوا از طو یق طبیعی یا مکانیکی به هر فضا یی یا از هر فضا یی، برای تأمین شرایط بهداشت و آسا یش (کنترل دما و احتمالاً میزان رطوبت هوا، جلو گیری از بروز میعان، جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها و ...) چنین هوا یی می تواند مطبوع شده باشد.
تهویه مطبوع
‏نوعی از تهویه همراه با تنظیم عواملی همچون دما، رطوبت (رطوبت گیری یا رطوبت زنی) همراه با حذف آلاینده های مختلف (بو، گرد و غبار، میکروارگانیسم ها و...) برای تامین آسا یش حرارتی.
‏جدار نورگذر
‏جداری که ضریب انتقال نور آن بزرگتر از۰.۲ باشد. جدار نورگذر بر دو نوع شفاف و مات بوده و شامل پنجره ها، نماها و درهای خارجی نورگذر، نورگیرها و مشابه آنها است.
جرم سطحی
جرم متوسط یک مربع از سطح پوسته داخلی یا خارجی ساختمان
جرم سطحی مفید جدار(mi)
‏جرم سطحی قسمت رو به داخل جدار تشکیل دهنه ه پوسته خارجی ساختمان که در محاسبه جرم مفید و اینرسی حرارتی ساختمان درنظر گرفته می شود. (ر.ک. به پیوست ۱‏).
‏جرم سطحی مفید ساختمان (ma‏)
نسبت جرم مفید ساختمان به سطح زیر بنای مفید(ر.ک.به پیوست ۱)
‏جرم مفید ساختمان (m)
مجموع جرم قسمت های رو به داخل جدارهای تشکیل دهنده پوسته خارجی ساختمان که در محاسبه اینرسی حرارتی ساختمان درنظر گرفته می شود. (ر.ک. به پیوست ۱‏).
دیوار
‏بخشی از پوسته خارجی غیر نورگذر ساختمان که عمودی است یا با زاویه یش از ۶۰ درجه نسبت ‏به سطح افق قرارگرفته است.
روز درجه سرمایش
‏واحدی بر اساس دما و زمان، که برای برآورد مصرف انرژی و تعیین بار سرمایش یک ساختمان در اوقات گرم سال به کار می رود. روز درجه سرما یش برابر است با مجموع اختلاف دمای متوسط روزانه نسبت به ۲۱ درجه سانتیگراد مربوط به دوره ای از سال که دمای متوسط روزانه از ۲۱ درجه سانتیگراد بالاتر است.
روز درجه گرمایش
‏واحدی بر اساس دما و زمان، که برای برآورد مصرف انرژی و تعیین بارگرما یشی یک ساختمان در ‏اوقات سرد سال به کار می رود. روز درجه گرما یش برابر است با مجموع اختلاف دمای متوسط روزانه نبت به ۱۸ درجه سانتیگراد مربوط به دوره ای از سال که دمای متوسط روزانه از ۱۸ درجه سانتیگراد ‏پا یین تر است.
‏ساختمان ویلایی
ساختمان مستقلی است که فقط یک واحد مسکونی دارد.
‏سطح زیربنای مفید Ah
‏مجموع سطح زیربنای فضاهای کنترل شده در یک ساختمان.
سطوح جدارهای نووگذر AG
‏مساحت کل جدارهای نورگذر (اعم از شفاف یا مات) و قابهای احتمالی نگهدارنده آنها.
سیستم نوین تهویه
سیستمی که برای کنترل دبی تهویه بکار می رود و به طور محسوسی دبی هوای تازه را برای صرفه جویی در مصرف انرژی محدود می کند. ا ین سیستم ها باید مطابق با ضوابط بهداشت و مورد تایید مواجع ذی صلاح باشند.
‏سیستم غیرفعال خورشیدی
سیستمی که قسمتهایی از جدارهای پوسته خارجی را تشکیل می دهد و به گونه ای طراحی شده است کا با یک مکانیسم غیر فعال، انرژی خورشیدی را در خود جمع آوری و ذخیره می نما ید تا در زمان مناسب به فضای داخلی ساختمان منتقل گردد. (مانند فضای گلخانه ای).
سیستم قطع و کنترل اتوماتیک
سیستمی که با روشن و خاموش کردن تاسیسات گرمایی یا سرمایی، دمای رفت یا دمای فضاها را در ‏محدوده تعیین شده به صورت خودکار تنظیم می نماید.
شاخص خورشیدی Is‏
ضریبی که بر اساس آن، مقدار بهره گیری ساختمان از انرژی تابشی خورشید تعیین می شود.
شرایط عادی جوی
‏شرایط جوی که بطور معمول در یک منطقه جغرافیایی حاکم است.
ضریب انتقال حرارت طرحH
‏ضریب انتقال حرارت طرح ساختمان یا بخشی از آن برابر است با مجموع انتقال حرارت از جدارهای فضاهای کنترل شده، در صورتی که اختلاف دمای داخل و خارج برابر یک درجه باشد. واحد ‏مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت [W/K] است.
‏در روش کارکردی برای کنترل صحت طراحی، ا ین ضریب با ضریب انتقال حرارت مرجع مقایسه می گردد.
‏ ضریب انتقال حرارت سطحی U
ضریب انتقال حرارت سطحی قستی از پوسته خارجی ساختمان برابر است با توان حرارتی منتقل شده از سطحی از آن، با مساحت یک متر مربع در صورتی که اختلاف دمای داخل و خارج برابر یک درجه باشد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت [W/m۲.K] است.
‏ضریب انتقال حرارت مرجع H
‏ضریب انتقال حرارت مرجع، ضریب انتقال حرارت حداکثر مجاز ساختمان یا بخشی از آن است و با استفاده از روابط ارائه شده در ا ین مبحث محاسبه می گردد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال ‏حرارت [W/K] است.
‏ضریب انتقال حرارت سطحی مرجع û
‏ضریب انتقال حرارت سطحی مرجع، ضریب انتقال حرارت سطحی انواع مختلف جدارهای تشکیل دهنده پوسته خارجی ساختمان (دیوار، سقف، کف، جدار نورگذر، در،...) است که در این ‏مبحث برای محاسبه ضریب انتقال حرارت مرجع مورد استفاده قرار می گیرد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت سطحی مرجع [W/m۲.K]
‏ضریب تبادل حرارت دو سطح جدار
‏نسبت شدت جریان حرارت سطحی به اختلاف دما بین سطح جدار و هوای محیط مجاور در حالت پایدار. (ر.ک‏. به پیوست ۸).
ضریب تصصیح انتقال حرارت مرجع
‏ضریبی که در صورت طراحی مناسب و بهره گیری بهینه از انرژی خورشیدی در مناطق سرد سیر برای تصحیح مقادیر انتقال حرارت مرجع محاسبه می گردد. ضریب تصحیح انتقال حرارت مرجع با y
‏ضریب انتقال خورشیدی سطح نورگذر
‏نسبت انرژی عبور کرده به انرژی تاییده شده به سطح نورگذر
ضریب هدایت حرارت
‏مقدار حرارتی که در یک ثانیه از یک مترمربع عنصری همگن به ضخامت یک متر، در حالت پایدار، عبور می کند و اختلافی برابر یک درجه کلوین بین دمای دو سطح طرفین عنصر ایجاد نماید. ضریب هدایت حرارتی با y نشان داده می شود و واحد آن [ W/m.K ‏] است. (ر.ک. به پیوست ۷‏)
‏عا یق (عا یق حرارت)
‏مصالح یا سیستم مرکبی که انتقال گرما را از محیطی به محیطی دیگر بطور مؤثر کاهش دهد. در موارای عا یق حرارت می تواند علاوه بر کاهش انتقال حرارت، توانایی های دیگری نیز مانند باربری، صدابندی و ... داشته باشد. در این راهنما، بطور اختصار کلمه عایق معادل عا یق حرارت استفاده می شود. تحت شرایط ویژه ای، هوا نیز می تواند عایق حرارت محسوب شود.
‏عا یق حرارت قابل استفاده در ساختمان به عا یقی اطلاق می شود که دارای ضریب هدایت حرارتی کمتر یا مساوی W/m.K. ‏۰.۰۶۵و مقاومت حرارتی مساوی یا بیشتر از m۲.K/W ۰.۵ باشد (مقادیر ذکر شده مربوط به اندازه گیری در شرایط حرارتی استاندارد می باشند.)
‏عا یق کاری حرارتی بوسیله یک ماده یا مصالح خاص و یا توسط سیستمی با چندین کارآیی صورت می گیرد. برای مثال، یک دیوار باربر می تواند در عین حال نقش عایق کاری حرارتی را نیز تامین کند. ولی در اکثر موارد، لازم است که لایه ای و یژه صرفاً به عنوان عایق حرارت به جدار اضافه شود.
‏عا یی کاری حرارتی (گرمابندی)
‏منظور استفاده از عا یق های حرارت به منظور محدود کردن میزان انتقال حرارت در اجزای ساختمانی می باشد. سیستم عایق کاری حرارتی (گرمابندی) باید دو شرط زیر را دارا باشد:
‏- مقاومت حرارتی پوسته خارجی + عا یق حرارت از حد مشخص شده ای بیشتر باشد.
‏- ضریب هدایت حرارتی عایق مصرفی از حد مشخص شده ای بیشتر نباشد.
‏مصالح بکار رفته در پوسته خارجی می تواند بدون نیاز به عایق حرارت مقاومت حرارتی مورد نیاز در ‏مقررات را تامین نماید.
‏در صورت عایق کاری حرارتی (گرمابندی) مناسب عناصر ساختمان، تامین و حفظ شرایط آسایش ‏حرارتی فضاهای کنترل شده براحتی و همراه با صرفه جویی در مصرف انرژی انجام می گردد.
‏عایق کاری حرارتی از داخل
‏عا یق کاری حرارتی (گرمابندی) اجزای ساختمانی که با افزودن یک لایه عا یق حرارت در سمت داخل صورت می گیرد.
‏عایق کاری حرارتی (گرمابندی) از خارج
‏عا یق کاری حرارتی (گرمابندی) اجزای ساختمانی که با افزودن یک لایه عا یق حرارت در سمت ‏خارج صورت می گیرد.
‏عایق کاری حرارتی پیرامونی
‏عایق کاری حرارتی با عرضی محدود در کف روی خاک در مجاورت و امتداد دیوارهای پوسته خارجی ساختمان.
عایق کاری حرارتی همگن
‏نوعی عایق کاری حرارتی که در آن مصالح ساختمانی مصرف شده (اعم از سازه ای و غیر سازه ای) در ‏بخش اعظم ضخامت پوسته خارجی (دیوار، سقف، کف) مقاومت حرارتی بالایی داشته باشد.
‏عناصر ساختمانی
‏تست هایی از ساختمان که به منظور تامین نیازهای سازه ای یا غیر سازه ای طراحی و ساخته ‏شده اند و در پیوند با یکدیگر، تمامیت یک ساختمان را شکل می بخشند (مانند بام ،سقف، کف، دیوار، ‏بازشوها و ...)
‏عوامل ویژه
‏عواملی که نقش تعیین وضعیت ساختمان را از نظر میزان صرفه جویی در مصرف ایفا می کنند. (ر.ک. به ۱۹-۲-۲ و ۱۹-۲-۳) این عوامل شامل دو نوع اصلی و فرعی می باشند.
فضای زیستی
‏فضای مورد استفاده روزمره انسان ها اعم از فضای مسکونی، فضای کار و مشابه آن.
‏فضای کنترل شده
‏بخش هایی از فضای داخل ساختمان، اعم از فضای ز یستی و غیر زیستی، که به علت داشتن عملکرد خاصی، بطور مداوم و تا دمایی برابر و یا بالا تر ( یا پا پین تر) از دمای زیستگاه، گرم ( یا خنک) می شوند. شرایط حرارتی آنها در ساختمان باید در محدوده آسایش باشد. ساختمانهای مجاور ساختمان مورد نظر، از نوع فضای کنترل شده تلقی می شوند مگر آنکه از نوع ذکر شده در تعریف فضای کنترل نشده باشند.
فضای کنترل نشده
‏بخش هایی از فضای ساختمان که تعریف فضای کنترل شده در موردشان صادق نیست (همانند فضاهای درز انقطاع بین دو ساختمان، راه پله ها، دالان ها و پارکینگ هایی که مورد گرمایش و سرمایش قرار نمی گیرند.)
‏کاربری ساختمان
‏نوع کاربرد ساختمان طبق گروه بندی ارائه شده در پیوست ۴ (گروه بندی کاربری ساختمانها)
کف
‏عنصر ساختمانی افقی یا دال،که در بالا با یک فضای کنترل شده، و در پایین با خاک یا با فضای کنترل نشده یا فضای خارجی در تماس است. کف بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب می شود.
گرمایش پایه
‏گرمایش اصلی ساختمان که با دمای خارج تنظیم می گردد.
گرمایش تکمیلی
‏گرمایش فرعی ساختمان که برای جوابگویی به نیازهای گرمایی کوتاه مدت، در مواقعی که گرمایش پایه به تنهایی کافی نیست پیش بینی می گردد.
گرمایش مرکب
‏گرمایش تشکیل شده از دو مولفه پایه و تکمیلی.
‏لامپ کم مصرف
‏لامپ با راندمان بیش از ۴۰ لومن بر وات
‏محدوده دمای متعارف
‏شرایط حرارتی و رطوبتی که حدود ۸۰% ساکنین یا استفاده کنندگان در آن احساس آسایش می کنند.
‏محدوده دمای متعارف
‏محدوده دمایی که در فضاهای دارای عملکرد خاص باید حفظ گردد.
مراجع ذیصلاح
مراجعی که صلاحیت آنها در زمینه های تعیین شده در این مبحث مورد تأیید رسمی باشد.
مقاومت حرارتی
‏نسبت ضخامت لایه به ضریب هدایت حرارتی آن، بدیهی است که مقاومت حرارتی یک پوسته ‏تشکیل شده از چند لایه مساوی با مجموع مقاومت های هر یک از لایه ها خواهد بود.
‏مقاومت حرارتی قابلیت عایق بودن (از نظر حرارتی) یک یا چند لایه از پوسته و یا کل پوسته را مشخص می کند. مقاومت حرارتی با R ‏نشان داده می شود و واحد [m۲K/W] آن است (ر.ک. به پیوست ۸)
‏نشت هوا
ورود و یا خروج هوا در ساختمان از منافذ و مجراهایی غیر از محل های پیش بینی شده که باعث تعویض هوا می شود.
‏نوع(حامل) انرژی
‏در این مبحث، انرژی به دو نوع است: برقی و غیر برقی (شامل انوع مختلف مصرف مستقیم انرژی فسیلی، ...)
واحد مسکونی
‏یک واحد خانه متشکل از یک اتاق یا بیشترکه امکانات کامل و مستقل (خواب، خوراک، پخت و پز و بهداشت) برای زندگی یک نفر یا بیشتر در آن فراهم باشد.
‏هوابندی
‏جلوگیری از ورود یا خروج هوا از طریق پوسته و یا درزهای عناصر تشکیل دهنده آن.

۱۹ – ۲ مقررات کلی طراحی و اجرا
۱۹ – ۲ – ۱ مدارک مورد نیاز جهت اخذ پروانه ساختمان
در زمان اخذ پروانه ساختمان، لازم است مدارک زیر جهت تأیید ساختمان از نظر ضوابط صرفه جویی در مصرف انرژی ارائه گردد:
۱۹ – ۲ – ۱ – ۱ ‏گواهی صلاحیت مهندس یا شرکت طراح
۱۹ – ۲ – ۱ – ۲ ‏چک لیست انرژی
‏چک لیست انرژی باید حاوی خلاصه اطلاعات زیر باشد:
۱ - مشخصات پرونده ساختمانی و مهندس طراح
۲ ‏- عوامل ویژه اصلی
‏-کاربری ساختمان (مطابق ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏- ۱ ‏)
‏- سطح نیاز انرژی سالانه منطقه جغرافیایی احداث ساختمان (مطابق ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏)
‏- سطح زیربنای مفید ساختمان شامل فضاهای کنترل شده (مطابق ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏- ۳ ‏)
‏- نوع شهر محل احداث ساختمان (مطابق ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏-۴)
۳ ‏- گروه ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی (که بر اساس بند ۲ ‏فوق و مطابق ۱۹ ۷-۲- ‏) بدست می آ ید.
۴ - روش مورد استفاده جهت طراحی ساختمان از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی، که بسته به نوع روش، بخشی از اطلاعات زیر مورد نیاز خواهد بود.
۵ ‏- حدود ویژگی های حرارتی گونه های مختلف مصالح و عایق حرارتی مصرفی ساختمان.
۶ - مشخصات گروههای عناصر تشکیل دهنده پوسته خارجی ساختمان
‏۷ - ضریب انتقال حرارت ساختمان یا گرمای ویژه ساختمان
۸ - نوع انرژی مصرفی برای تامین گرمایشی، سرمایش و آب گرم مصرفی (مطابق ۹ ‏ا - ۲ ‏- ۳ ‏- ۲‏)
۹ - نحوه تداوم استفاده از ساختمان (منقطع یا غیر منقطع) (مطابق ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۳ ‏- ۵ ‏)
۱۰ ‏- نوع سیستم مکانیکی گرمایی و سرمایی، عایق کاری حرارتی و بازده آنها
۱۱ - میزان شدت روشنایی فضاها و نحوه کنترل آن
‏۱۹ – ۲ – ۱ – ۳ نقشه های ساختمان
نقشه های ساختمان شامل پلان طبقات، پلان بام، نماها، مقاطع و جزئیات اجرایی پوسته خارجی ساختمان هستند. در نقشه های پلان طبقات، پلان بام، نماها و مقاطع، محل عایق کاری حرارتی متناسب با گروه بندی ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی باید مشخص شده باشد. جزئیات اجرایی پوسته خارجی ساختمان باید با مقیاس هایی از قبیل ۱:۱، ۱:۲، ۱:۵، ۱:۱۰ (بر حسب نیاز) تهیه شوند و در آنها نحوه اجرای عایق کاری حرارتی و مشخصات فنی مصالح تشکیل دهنده پوسته خارجی ‏نشان داده شده باشد.
در صورت احداث، نقشه های مربوط به تمامی طبقات ساختمان باید ارائه گردد و در موارد بهسازی، بازسازی، تغییر کاربری، و یا توسعه ساختمان تنها ارائه اطلاعات مربوط به واحد یا واحدهای مستقل که ‏تغییر در آنها صورت می گیرد کافی است.
‏تمامی نقشه های نامبرده و مشخصات فنی مربوطه باید به تأیید و امضای مهندس یا شرکت طراح برسد.
۱۹ – ۲ – ۱ – ۴ مشخصات فیزیکی مصالح و سیستم های عایق حرارت مورد استفاده در ساخت اجزای پوسته خارجی ساختمان
‏در صورتی که در طراحی و اجرای ساختمان از مصالح و سیستم های عایق حرارت سنتی و متعارف استفاده گردد لازم است مشخصات فنی مورد نیاز مربوطه (چگالی، پوشش محافظ احتمالی، ...) به همراه نقشه ها و دیگر مدارک ارائه شود، و تا تعیین ضرایب انتقال حرارت و مقاومت های حرارتی این ‏نوح مصالح و سیستم های مورد استفاده در پوسته خارجی ساختمانها، مطابق دستورالعملی های ارائه شده در مراجعه معتبر صورت گیرد. (ر.ک. به پیوست ۷ ‏و ۸ ‏)
‏در صورت استفاده از مصالح و سیستم های عایق حرارت نوین، یا زمانی که مقادیر مربوط به مصالح ‏یا اجزای بخصوصی در مراجع ذیصلاح یافت نشود و یا در صورتی که سازنده ای مدعی باشد تولیداتی با مشخصات حرارتی بهتر از مقادیر ذکر شده در مراجع معتبر دارد، لازم است نظریه فنی معتبر مربوط به محصول مورد نظر (حا وی ضرایب انتقال حرارت یا مقاومت های حرارتی عا یق با ضخامت های مورد ‏استفاده در طراحی ساختمان، و همچنین دیگر مشخصات فنی موردنیاز جهت ارزیابی همه جانبه ‏محصول و آ یین اجرای مربوطه) ضمیمه مدارک گردد. در این حالت، مقادیر موجود در نظریه فنی، تا ‏زمان اعتبار آن، ملاک عمل در طراحی و محاسبات خواهد بود. در صورت وجود برچسب انرژی برای بعضی تولیدات، مثلأ برای عایقهای حرارت یا برای در و پنجره عایق، ترجیحاً از محصولات بر چسب دار استفاده گردد.
۱۹ - ۲ – ۱ – ۵ مشخصات فنی سیستم های تأسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آبگرم مصرفی و روشنایی مرد استفاده در ساختمان ها
مشخصات فنی سیستم های تأسیسات مورد استفاده در ساختمان ها باید توسط مراجع معتبر تعیین شده باشد، تا حد کیفیت محصولات برای طراحان و مجریان سیستم های تأسیساتی شناخته شده باشد. در صورت وجود برچسب انرژی برای بعضی تولیدات، ترجیحاً از محصولات برچسب دار استفاده گردد.
۱۹ – ۲ – ۲ عوامل ویژه اصلی
‏میزان صرفه جویی لازم در مصرف انرژی که در این مبحث برای پوسته خارجی، تاسیسات مکانیکی و روشنایی ساختمان ها مشخص می گردد، به عوامل ویژه اصلی به شرح زیر وابسته است: - کاربری ساختمان
‏-گونه بندی جغرافیایی نیاز انرژی گرمایی - سرمایی سالانه محل استقرار ساختمان
- سطح زیربنای مفید ساختمان
‏- نوع شهر محل احداث ساختمان
‏نهایتاً بر اساس این عوامل گروه بندی ساختمانها از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی امکان پذیر خواهد باشد.
‏در این بخش، گونه بندی هر یک از عوامل ذکرشده فوق آمده است.
۱۹ – ۲ – ۲ – ۱ گونه بندی کاربری ساختمان
‏ساختمانها از نظر نوع کاربری به چهار گروه الف تا د تقسیم می شوند. برای تعیین گونه بندی ساختمان از نظر نوع کاربری به پیوست ۱ ‏رجوع شود. در صورتی که بخش یا بخش هایی از ساختمان با مساحت بیشی از ۱۰۰ مترمربع و با کاربری متفاوت ازکاربری عمومی ساختمان (کاربری بخش بزرگتر ساختمان) جزو فضاهای داخلی ساختمان محسوب شود، لازم است برای هر بخش گروه بندی جداگانه در نظرگرفته شود و مقررات خاص مربوط به آن گرو بندی رعایت شود.
۹ ‏ا - ۲ ‏- ۲ ‏ - ۲ ‏ گونه بندی جغرافیایی نیاز انرژی گرمایی - سرمایی سالانه ساختمان
‏مناطق مختلف کشور از نظر سطح نیاز انرژی گرما یی - سرمایی سالانه، به سه گروه تقسیم ‏می گردند:
‏- نیاز انرژی گرمایی - سرمایی سالانه کم
‏- نیاز انرژی گرمایی - سرمایی سالانه متوسط
‏- نیاز انرژی گرمایی - سرمایی سالانه زیاد
‏جزییات مربوط به سه گونه فوق، و شهرهای واقع در هر کدام گونه ها درپیوست ۳ آمده است.
۱۹-۲-۲-۳ گونه بندی سطح زیربنای مفید ساختمان
ساختمانها از نظر سطح زیربنای مفید به دوگروه تقسیم می گردند:
- زیربنای مفیدکمتر از یا مساوی با ۱۰۰۰ ‏مترمربع
‏- زیربنای مفید بیش از ۱۰۰۰ ‏متر مربع
۱۹-۲-۲-۴ گونه بندی شهر محل استقرار ساختمان
شهرها در این مبحث به دو گونه تقسیم می گردند:
‏- شهرهای بزرگ: مراکز استانها و شهر های با بیش از یک میلیون نفر جمعیت
‏- شهر های کوچک: شهر های با کمتر از یک میلیون نفر جمعیت که مرکز استان نیستند.
برای طراحی ساختمان طبق ضوابط مندرج در این مبحث، بعد از مشخص شدن عوامل ویژه اصلی ذکر شده در ۴ بند فوق، لازم است ابتدا شماره گروه ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی (ر.ک. به پیوست ۵) تعیین گردد:
‏گروه ۱- ساختمانهای با صرفه جویی در مصرف انرژی ز یاد
گروه ۲ ‏- ساختمانهای با صرفه جویی در مصرف انرژی متوسط
‏گروه ۳- ساختمانهای با صرفه جویی در مصرف انرژی کم
گروه ۵ - ساختمانهای بدون صرفه جویی در مصرف انرژی
‏در این مبحث، هرکجا به اختصار ساختمان ازگروه ا یا ۲ ‏یا... ذکر شده است منظور گروه بندی فوق ‏می باشد.
۱۹-۲-۳ عوامل ویژه فرعی
میزان صرفه جویی لازم در مصرف انرژی که در این مبحث مشخص می گردد، به عوامل ویژه دیگری که عوامل ویژه فرعی نامیده می شوند نیز وابسته است. عوامل ویژه فرعی به شرح زیر می باشند:
‏- شرایط بهره گیری از انرژی خورشیدی.
‏- نوع انرژی مصرفی (برقی و غیر برقی) برای تامین گرمایش، سرمایش و آب گرم مصرفی
‏- نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر ساختمان به سطح زیر بنای مفید آن
‏- استفاده از سیستم های نوین تهویه
‏- نحوه استفاده از ساختمان با کاربری غیر مسکونی (مداوم یا منقطع)
‏در این مبحث، گونه بندی عوامل ذکر شده بدین قرار است:
۱۹-۲-۳-۱ گونه بندی از نظر شرایط بهره گیری از انرژی خوشیدی
ساختمان ها از نظر شرایط بهره گیری از انرژی خورشیدی، به چندگونه تقسیم می شوند:
‏- وجود امکان بهره گیری از انرژی خورشیدی
‏- عدم وجود امکان بهره گیری از انرژی خورشیدی
۱۹-۲-۳-۲ گونه بندی از نظر نوع انرژی مصرفی
‏ساختمانها از نظر نوع انرژی مصرفی به دو بخش تقسیم می گردند:
‏غیر برقی: ساختمانهایی که کمتر از یا مساوی ۵۰‏% انرژی مصرفی آنها جهت گرمایش، سرمایش، تهویه و ‏تهویه مطبوع از نوع برقی است.
‏برقی: ساختمانهایی که بیش از ۹۰% انرژی مصرفی آنها جهت گرمایش، سرمایش، تهویه و تهویه مطبوع ‏از نوع برقی است.
‏در ساختمانهایی که گرمایش با استفاده از سیستم های غیر برقی صورت می گیرد:
‏- اگر سرمایش توسط سیستم های تبخیری یا جذبی تامین گردد نوع انرژی مصرفی غیر برقی تلقی ‏می گردد.
‏- اگر سرمایش توسط سیستم های مکانیکی برقی تامین گردد نوع انرژی مصرفی برقی تلقی می گردد.
‏در ساختمانهایی که گرمایش با استفاده از سیستم های برقی صورت می گیرد نوع انرژی مصرفی برقی ‏تلقی می گردد.
‏نظر به اینکه هزینه های تولید انرژی الکتریکی در کشور بالا است و با توجه با اهداف ملی در ‏راستای محدودکردن مصرف انرژی الکتریکی، در ا ین مبحث، میزان صرفه جویی د‏ر مصرف انرژی در ‏ساختمانهای با گرمایش و سرمایش از نوع برقی بطور محسوسی بیشتر از موارد غیر برقی می باشد.
‏این گونه بندی در تعیین ضریب انتقال حرارت مرجع (روش کار کردی بند ۱۹ ‏- ۳ ‏- ۱ ‏) یا ضریب افزایش مقاومت حرارتی (روشی تجویزی بند۱۹ - ۳ ‏- ۲ ‏) تأثیرگذار است.
۱۹-۲-۳-۳ گونه بندی از نظر استفاده از سیستم های نوین تهویه
ساختمانها از نظراستفاده از سیستم ها‏ی نوین تهویه به دو بخش تقسیم می گردند:
- استفاده از سیستم های نوین تهویه
- عدم استفاده از سیستم های نوین تهویه
۱۹-۲-۳-۴ گونه بندی از نظر نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر ساختمان به سطح زیر بنای مفید آن
‏ساختمانها از نظر نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید آن، بسته به گروه بندی ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی به دوگونه الف و ب به شرح زیر تقسیم می شوند:
برای ساختمانهای گروه ۱ ‏:
‏الف) نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید ساختمان کمتر از یا مساوی با۱:۱۲
(AG<Ah/۱۲)
‏ب) نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید ساختمان بیشتر از۱:۱۲
(AG>Ah/۱۲)
‏برای ساختمان های گروه ۲ ‏و ۷ ‏:
‏الف) نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید ساختمان کمتر از یا مساوی با۱:۹
(AG<Ah/۹)
‏ب) نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید ساختمان بیشتر از۱:۹
(AG>Ah/۹)
‏این تقسیم بندی در تعیین میزان مقاومت مورد نیاز در جداره های غیر نورگذر(ر.ک. به ۱۹-۳-۲-۳ )
۱۹-۲-۳-۵ گونه بندی ساختمانها با کاربری غیر مسکونی
ساختمانهای غیر مسکونی از نظر نحوه استفاده به دو بخش تقسیم می گردند:
¬استفاده منقطع: در صورتی استفاده از ساختمان (یا بخشی از آن) منقطع تلقی می شود که بتوان در هر شبانه روز حداقل ده ساعت کنترل دما (در محدوده دمای متعارف در زمان اشغال فضاها) را ‏متوقف کرد.
‏- استفاده مداوم: در صورتی استفاده از ساختمان ( یا فضاهای داخلی آن) مداوم تلقی می شود که تعریف ‏استفاده منقطع در مورد ساختمان ( یا فضای مربوطه) صادق نباشد.
‏اگر از بعضی فضاهای ساختمان بصورت مداوم، و از برخی دیگر بصورت منقطع استفاده گردد، نوع استفاده از بخشی بزرگتر ملاک تصمیم گیری برای کل ساختمان است مگر آنکه مساحت بخش یا بخشهای کوچکتر بیش از ۱۵۰ متر مربع باشد. در این صورت محاسبات حرارتی هر نوع فضا باید ‏بصورت مستقل انجام شود.
‏فضاهای با استفاده منقطع، در حالت های زیر با استفاده مداوم تلقی می شوند:
‏- اینرسی حرارتی زیاد جدارهای فضاهای مربوطه (ر.ک. به پیوست ۱ ‏)
‏- فضاهایی که در آن دما را نمی توان بیش از ۷ ‏درجه سانتیگراد زیر محدوده دمای متعارف پایین آورد.
‏این گونه بندی در تغییرات ضریب انتقال حرارت مرجع (روش کارکردی بند ۱۹-۳-۱‏) تأثیرگذار است.
۱۹-۲-۴ روش های طراحی
‏طراحی و تعیین میزان عایق کاری حرارتی پوسته خارجی ساختمانها با دو روش امکان پذیر است.
‏روشی کار کردی که در تمامی حالات قاپل استفاده است و مبنای آن میزان کل نیاز انرژی سالانه است (ر.ک. به بخش۱۹-۳-۱‏).
‏روشی تجویزی که تنها در مورد خانه های ویلایی، واحدهای واقع در آپارتمانهای مسکونی با زیربنای کل کمتر از ۱۰۰۰ ‏مترمربع (غیر از شرایط خاص مندرج در تبصره بند۱۹-۳-۲-۲-۳ در مورد گروه ۱ ‏) و همچنین ساختمانهای گروه ۳ ‏از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی (ر.ک. به پیوست ۵) قابل استفاده است. در ا ین روش، ضوابط و راه حل های فنی برای حالات مختلف عوامل ویژه فرعی مشخص شده و در بخش ۱۹-۳-۲ ارائه می گردد.

۱۹-۳ پوسته خارجی ساختمان
‏مهمترین بخش اکثر ساختمانها که در ا ین مبحث ضوابط طراحی آن برای صرفه جویی مصرف انرژی ساختمان مطرح می شود پوسته خارجی ساختمان است. کنترل ضوابط مذکور به دو روش مطابق ۱۹-۳-۱ و ۱۹-۳-۲ انجام می شود.
۱۹-۳-۱ روش الف- روش کار کردی
روش الف، برای کلیه ساختمان قابل استفاده است، لیکن نیاز به محاسبه ضریب انتقال حرارت طرح بر اساس محاسبات انتقال حرارت برای پوسته خارجی ساختمان دارد. طراحی با استفاده از ا ین روش د‏ارای پیچیدگیهایی است .لذا در مواردی که در بند ۱۹-۲-۴ مشخص شده است، می توان از روش ب ‏(۱۹-۳-۲) استفاده کرد.
۱۹-۳-۱-۱ محاسبه ضریب انتقال حرارت مرجع برای ساختمانهای مسکونی و غیر مسکونی
تعیین میزان عایق کاری حرارتی ساختمانهای مسکونی و غیر مسکونی باید با تعیین ضریب انتقال حرارت طرح، و ‏مقایسه آن با مقدار حداکثر (مرجع)، که در این بخش ارائه گردیده است، صورت گیرد. محاسبات باید برای هر واحد ساختمان به صورت مستقل انجام گردد. اگر واحدهای ساختمان از نظر حرارتی همگن باشند، کافی است محاسبات بر روی بعضی واحدهای شاخص صورت گیرد. لازم به ذکر است در صورتی واحد های یک ساختمان همگن تلقی می شوند که:
‏- مشخصات حرارتی تمامی پوسته خارجی ساختمان یکنواخت باشد.
‏- نوع انرژی مصرفی و نوع سیستم گرمایش، سرمایش و تامین آب گرم در تمامی واحدها یکسان باشد.
در این روش، ابتدا ضریب انتقال حرارت مرجعH‏، با توجه به عوامل ویژه اصلی و فرعی مطابق ۱۹-۲-۲، محاسبه می گردد.
‏ضریب انتقال حرارت مرجع ساختمان H ‏برابر با میزان انتقال حرارت برای یک درجه (سلسیوس) ‏اختلاف دما بین داخل و خارج از طریق دیوارها، بامها، کفهای در تماس با هوا یا خاک و سطوح نورگذر است. این جدارها می توانند در تماس با فضای خارج یا فضاهای کنترل نشده باشند. H ‏یا رابطه زیر ‏محاسبه می گردد:
‏H=AW*UW + AR*UR + AF*UF + P*UP + AG*UG*RG + AD*UD + AWB*UWB
‏در این رابطه تعاریف مقادیر فیزیکی به شرح زیر است:
- AW‏ مساحت دیوارهای در تماس با فضای خارجی
‏- UW ضریب انتقال حرارت مرجع دیوارهای در تماس با فضای خارجی
‏- ‏AR مساحت مربوط به بام تخت یا شیبدار
‏- UR ضریب انتقال حرارت مرجع بام تخت یا شیبدار
‏- ‏AF مساحت مربوط به کف زیرین در تماس با هوا
‏- UF ضریب انتقال حرارت مرجع کف زیرین در تماس با هوا
‏- P پیرامون مربوط به کف زیرین در تماس با خاک
‏- UP ضریب انتقال حرارت خطی مرجع مربوط به کف زیرین در تماس با خاک
‏- ‏AG مساحت مربوط به جدارهای نورگذر با قابهای آنها (شیشه با قاب)
‏- UG ضریب انتقال حرارت مرجع مربوط به جدارهای نورگذر با قابهای آنها
‏- RG نسبت متوسط سطوح جدارهای نورگذر (بدون درنظر گرفتن سطوح قابهای آنها) به سطوح ‏جدارهای نورگذر با قابهای آنها
‏- AD مساحت مربوط درهای خارجی
‏- UD ضریب انتقال حرارت مرجع درهای خارجی
‏- AWB مساحت کلیه سطوح در تماس با فضای کنترل نشده
‏- UWB ضر یب انتقال حرارت مرجع کلیه سطوح در تماس با فضای کنترل نشده.
توضیح:
۱ ‏- AWB,AD,AF,AR,AW‏و P از طرف داخل محاسبه می شوند.
۲ - AWB,AD,AF,AR,AW ‏ و AG بر حسب مترمربع و p ‏بر حسب متر محاسبه می شوند.
۳ – مقادیر UWB,UD,UG,UP,UF,UR,UW ، در جدولهای بخش ۱۹-۳-۱-۳ آمده است.
۱۹-۳-۱-۲ محاسبه ضریب انتقال حرارت طرح وکنترل مشخصات پوسته خارجی ساختمان
‏در مرحله بعدی، ضریب انتقال حرارت طرح ساختمان یا بخش کنترل شده آن (H‏) با روشهای شناخته شده محاسبه می گردد. این محاسبه بر مبنای مشخصات حرارتی مصالح (تعیین شده توسط تولید کننده و یا با استفاده از پیوستهای ۷، ۸ و ۹‏) و سیستم های بکار رفته و با درنظر گرفتن پل های حرارتی و حفاظ های سطوح نورگذر صورت می گیرد. (ر.ک. نشریه شماره ۲۱۱ مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن).
در صورتی که گرمایش، سرمایش تمامی ساختمان بصورت مشابه صووت گیرد، ضریب انتقال ‏حرارت طرح و ضریب انتقال حرارت مرجع برای کل ساختمان محاسبه می شود. در غیر این صورت، هر بخشی که توسط یک سیستم تاسیساتی متفاوت کنترل می شود باید بصورت مستقل محاسبه و طراحی گردد.
‏در صورتی که یک قسمت از ساختمان توسط یک فضای کنترل نشده یا توسط جداری مشترک با قسمت دیگری از ساختمان، که سطح تماس فیما بین آنها کمتر از ۱۵ متر مربع است جدا شده باشد، ضرایب انتقال حرارت آن قسمت باید بصورت مستقل محاسبه گردد.
‏در روش کارکردی، طراحی عایق کاری حرارتی ساختمان باید به گونه ای صورت گیرد که ضریب ‏انتقال حرارت طرح (H)کوچکتر یا مساوی ضریب انتقال حرارت مرجع H ‏باشد:
H > H
۱۹-۳-۱-۳ ‏ضریب انتقال حرارت مرجع برای عناصر ساختمانی پوسته خارجی
‏ضرایب انتقال حرارت مرجع برای عناصر پوسته خارجی بر اساس عوامل و یژه اصلی و برخی ‏عوامل ویژه نوعی مطا بق جدول های ۱ تا ۵ ‏تعیین گردیده، و سپس در فرمول بخش ۱۹-۳-۱-۱ برای ‏تعیین H ‏ قرار می گیرد.
‏جدول شماره ۱ - ضرایب مورد نیاز برای محاسبه ضریب انتقال حرارت مرجع H ‏ ساختمانهای ویلایی
‏(ضرایب برحسب W/m۲.Kهستند، به غیر از UP که برحسب W/m.K ‏ می باشد).

جدول شماره ۲ - ضرایب موردنیاز برای محاسبه ضریب انتقال حرارت مرجع H ‏ ساختمانهای غیر ویلایی - فضاهای با استفاده مداوم
‏(ضرایب برحسب W/m۲.Kهستند، به غیر از UP که برحسب W/m.K ‏ می باشد).

‏تبصره ۱ ‏- برای ساختمانهای گروه ۱ ‏از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی که در مناطق با نیاز گرمایی زیاد (مطابق پیوست ۳ ‏) قرار دارند، هنگام استفاده از جدول ۲ ‏، میزان ضریب انتقال حرارت مرجع را می توان به میزان Y.V (بر حسب وات برمتر) افزا یش داد.
‏در ا ین رابطه Y ضریب تصحیح انتقال حرارت مرجع است و مقادیر آن در جدول شماره ۳ ‏ارائه شده است. V ‏ حجم فضای مفید ساختمان به مترمکعب می باشد. روش تعیین اینرسی حرارتی ساختمان و شاخص خورشیدی در پیوست های ۱ ‏و ۲ ‏ ارائه گردیده است.
جدول شماره ۳ – محاسبه ضریب Y برای ساختمان های غیر ویلایی – فضاهای با استفاده مداوم بر حسب اینرسی حرارتی ساختمان و شاخص خورشیدی

جدول شمار ۴ ‏- ضرایب مورد نیاز برای محاسبه ضریب انتقال حرارت مرجع H ‏ ساختمانهای غیر ویلای - نماهای با استفاده منقطع
‏(ضرایب برحسب W/m۲.Kهستند، به غیر از UP که برحسب W/m.K ‏ می باشد).

‏تبصره ۲ ‏- برای ساختمانهای گروه ۱ ‏از نظر میزان صرفه جویی انرژی که در مناطق با نیاز گرمایی زیاد (مطابق پیوست ۳ ‏) قرار دارند، هنگام استفاده از جدول ۴، میزان ضریب انتقال حرارت مرجع را می توان ‏به میزان Y.V(بر حسب وات بر متر) افزایش داد.
‏در این رابطه Y ضریب تصحیح انتقال حرارت مرجع است و مقادیر آن در جدول شماره ۵ ارائه شده است. v ‏حجم فضای مفید ساختمان به متر مکعب می باشد. روش تعیین اینرسی حرارتی و شاخص خورشیدی در پیوست های ۱ ‏و ۲ ‏ارائه گردیده است.
جدول شماره ۵ ‏- محاسبه ضریب Y ساختمانهای غیر ویلایی - فضاهای با استفاده منقطع برحسب ‏اینرسی حرارتی ساختمان و شاخص خورشیدی

۱۹-۳-۲ روش ب - روش تجویزی
‏این روش در مواردی توصیه می شود که روش کارکردی، با توجه به پیچیدگی نسبی محاسباتی آن، فاقد توجیه اجرایی و اقتصادی بوده و شرایط استفاده از روش ب، مطابق بند ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۴ ‏برقرار باشد. در این روش، مشخصات حداقل جدار های غیر نورگذر و ویژگی های پنجره های پوسته خارجی ساختمان تعیین می گردد. راه حل های فنی در این روش، بسته به شرایط برخی عوامل ویژه فرعی طرح مطابق بندهای زیر می باشد.
۱۹-۳-۲-۱ راه حل های فنی در شرایط استاندارد عوامل ویژه فرعی طرح
‏این راه حل ها شامل رعایت حداقل مقاومت های حرارتی R ‏ برحسب [m۲.k/w] در مورد ‏جدارهای پوسته خارجی ساختمان (با استفاده از جدول ۲ ‏)، و نیز مشخصات پنجره های مورد استفاده ‏(در جدول ۷ ‏) با فرض وجود شرایط استاندارد عوامل ویژه فرعی می باشد.
‏تعریف شرایط استاندارد برای عوامل ویژه فرعی به شرح زیر است:
- عدم امکان بهره گیری از انرژی خورشیدی
‏- استفاده از انرژی غیر برقی
- استفاده از سیستم های تهویه معمولی
- عدم امکان کاهش سطوح جدار های نورگذر به حدود مشخص شده در بند ۱۹ ‏- ۳ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏- ۳
‏
جدول شماره ۶ - حداقل مقاومت حرارتی (R) جدارهای غیر نورگذر (بر حسب m۲.KIW ‏)

‏در صورتی که طرحی با استفاده از این روش انجام شود، لازم است در هر جدار R >R ‏باشد. در این رابطه، R ‏ از جدول شماره ۶ به دست می آید و R ‏ مقاومت حرارتی جدار یک یا چنل لایه ساختمان است که بر اساس فرمول زیر بدست می آید:
R = ∑Ri
‏در این رابطه، Ri‏ مقاومت حرارتی لایه i می باشد. در ضمن، در صورتی که لایه از ماده ای همگن ‏تشکیل شده باشد. مقاومت حرارتی لایه مربوطه بر حسب ضخامت di و ضریب هدایت حرارت Yi لایه (از جدول پیوست ۷ ‏) و با استفاده از رابطه Ri = di/Yi محاسبه می گردد.
‏در مورد لایه های هوا و یا از جنس مصالح بنایی (آجر، بلوک سفالی و سیمان) مقادیر Ri در جداول پیوست ۸ تعیین گردیده است.
‏جزئیات و توضیحات تکمیلی در زمینه محاسبات مربوط به مقاومت جدارهای تشکیل دهنده پوسته خارجی ساختمان در پیوست ۵ راهنمای مبحث ۱۹ ‏مقررات ملی ساختمان ارائه شده است.
‏
جدول شماره ۷ ‏- مشخصات پنجره های مورد استفاده

۱۹-۳-۲-۲ راه حل های فنی برای شرایط غیر استاندارد عوامل ویژه فرعی طرح
‏در صورت آنکه هر یک از عوامل ویژه فرعی ساختمان فاقد شرایط استاندارد که در بند ۱۹-۳-۲-۱ تعریف شده است باشد، برحسب مورد، طراح می تواند یا باید اصلاحاتی را در حداقل مقادیر مقاومت های عایق حرارتی مصرفی در پوسته خارجی ساختمان به عمل آورد.
۱۹-۳-۲-۲-۱ بهره گیری از انرژی خورشیدی
‏در صورتی که ساختمان در مناطق گرم و مرطوب، و یا با نیاز سرمایی زیاد (مطابق پیوست ۷ ‏) قرار ‏نگرفته باشد و سطوح نورگذر در جهت جنوب شرقی تا جنوب غربی بیش از یک نهم سطح مفید ساختمان (Ah) باشد و همچنین موانع در برابر تابش نور خورشید به ساختمان با زاویه ای کمتر از ۳۹ ‏درجه (نسبت به افق) دیده شود. (ر.ک. به پیوست ۲ ‏)، ساختمان می تواند بهره مند از انرژی خورشیدی ‏تلقی شود و در صورت تمایل طراح، ضریب کاهشی برابر با ۰.۸۵ به مقاومت های حداقل R ‏تعیین شده در جدول شماره ۶ تعلق می گیرد.
۱۹-۳-۲-۲-۲ استفاده از انرژی به برقی
‏در صورت استفاده از انرژی برقی مطابق تعریف بند ۱۹ ‏- ۲ ‏- ۲ ‏- ۵ ‏، ضریب افزایشی برابر با ۱.۲۰ به مقاومت های تعیین شده در جدول شماره ۶ تعلق می گیرد.
۱۹-۳-۲-۲-۳ امکان کاهش سطوح جدارهای نورگذر
‏در گروه ۲ ‏و ۳ ‏از نظر میزان صرفه جویی در مصرف انرژی، در صورت کاهشی سطوح جدارهای نورگذر AG به ۹/۱ سطح زیربنای مفید Ah، طراح می تواند از شیشه های تک جداره نیز استفاده نماید با ضمن استفاده از شیشه دو جداره ضریب کاهشی برابر با ۰.۸۸ به مقاومت های تعیین شده در جدول شماره ۶ اعمال نماید.
درگروه ۱ ‏میزان صرفه جویی در مصرف انرژی، در صورت کاهش سطوح جدارهای نورگذر AG به کمتر از ۱۲/۱ سطح زیربنای مفید Ah، طراح می تواند از شیشه های تک جداره نیز استفاده نماید یا ‏ضمن استفاده از شیشه دو جداره ضریب کاهشی برابر با ۰.۸۸ به مقاومت های تعیین شده در جدول شماره ۵ ‏اعمال نما ید.
‏تبصره: در ساختمانهای گروه ۱ ‏میزان صرفه جویی در مصرف انرژی، در صورت تمایل به استفاده از شیشه های تک جداره بدون کاهش سطوح جدار های نورگذر AG به کمتر از ۱۲‏/۱ ‏سطح زیربنا Ah، لازم است طراحی با استفاده از روش الف (روش کارکردی) انجام گردد.
۱۹-۳-۲-۲-۴ استفاده از سیستم های نوین تهویه
‏در صورت استفاده از سیستم های نوین تهویه، ضریب کاهشی برابر با ۰.۸۲ به مقاومت های تعیین شده در جدول شماره ۶ تعلق می گیرد.
۱۹-۳-۳ توصیه ها در زمینه طراحی ساختمان
‏طراحی معماری ساختمان باید حتی الامکان همساز با اقلیم باشد، به نحوی که از شرایط مطلوب طبیعی حداکثر استفاده به عمل آید و در ضمن ساختمان در برابر شرایط نامطلوب اقلیمی محافظت گردد تا مقدار انرژی مورد نیاز برای تامین گرمایش و سرما یش به حداقل رسیده و بخشی از آن از طریق طبیعی تامین شود. به این ترتیب شرایط آسایش به نحو مطلوبتری در داخل فضای معماری تامین می شود. علاوه بر عا یق حرارت، برحسب عواملی موثر در بهره گیری از انرژی های طبیعی در ساختمان به شرح زیر می باشند:
‏- جهت گیری ساختمان
‏- حجم کلی و فرم ساختمان
‏- جانما یی فضاهای داخلی
‏- جدارهای نورگذر
‏- سایبان ها
‏- اینرسی حرارتی جدارها
‏- تعویض هوا


۱۹-۳-۳-۱ جهت گیری ساختمان
جهت گیری ساختمان نسبت به جنوب در بهره گیری از انرژی خورشیدی بسیار موثر است. جهت گیری مناسب به این معنی است که جدارهای نورگذر جنوبی به منظور بهره برداری بیشتر از انرژی تا‏بشی خورشید در سرد ترین روز سال از ساعت ۹ ‏صبح تا ۳ ‏بعدازظهر در معرض تابش خورشید قرار گیرند. به علاوه ساختمان به نحوی قرار گیرد که از بادهای نامطلوب در طول سال محفوظ باشد و ضمناً طی فصل گرم بتواند از نسیم ها و بادهای مطلوب به منظور تهویه طبیعی و کاهش دمای داخل استفاده کرد